Iedereen jofele feestdagen
en een gelukkig 2025!
Posts tonen met het label Cultuur. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Cultuur. Alle posts tonen
donderdag 26 december 2024
donderdag 17 oktober 2019
ORANJEFURIE
WATER IN DE RODE WIJN
De socialistische agitatie joeg de burgerlijke machthebbers aanvankelijk de stuipen op het lijf. Maar de gepredikte revolutie maakte al spoedig plaats voor deelneming aan de parlementaire macht.
De SDAP, in 1894 opgericht door de 'twaalf apostelen' onder leiding van Troelstra, probeerde via het algemeen kiesrecht de arbeiders te laten deelnemen aan de macht. De radicalen verzetten zich tevergeefs tegen dit praktisch gerichte 'revisionisme'.
Onvergetelijke ogenblikken! Geheel het Park door strooide een rij meisjes hem bloemen voor de voeten, een jubelgeschal dat haast tot in de wijken der bourgeoisie kon worden gehoord vervulde de lucht, slechts afgewisseld door het snikken van vrouwen en de vloeken van verontwaardiging der mannen...'
Aldus het blad 'Recht voor Allen' op 7 september 1887, onder de ademloze kop 'Onbeschrijfelijk!!!'.
Het artikel beschreef desondanks de intocht in Amsterdam van de socialistische voorman Ferdinand Domela Nieuwenhuis nadat hij was vrijgelaten uit de gevangenis waarin hij wegens majesteitsschennis was opgesloten.
ORANJEFURIE CONTRA DE SOCIALEN
Tot veel meer dan een paar duizend abonnees heeft 'Recht voor Allen' het nooit gebracht, al zal het aantal lezers wel aanzienlijk groter zijn geweest. Het blad werd vooral op straat uitgevent en van hand tot hand doorgegeven.
Ook de beweging van Domela Nieuwenhuis was maar klein. Als men de omvang ervan vergelijkt met het tumult dat aan het einde van de jaren tachtig over de socialisten werd gemaakt, vraagt men zich af waarover de leidende kringen van die dagen - de bourgeoisie in het jargon van de socialisten - zich eigenlijk druk maakten. Was het de rijzige profetengestalte van de socialistenleider, met zijn witte haardos?
Veel waarschijnlijker is dat de gevestigde macht de bedreiging voelde die achter de heftige socialistische propaganda schuilging. Zou het inderdaad komen tot een echte massabeweging van arbeiders, dan zou dat de bijl zijn aan de wortels van de toenmalige maatschappij.
Vandaar de 'Oranjefurie' tegen het handjevol socialistische agitatoren; vandaar bijvoorbeeld ook het hardnekkig vasthouden aan een beperkt kiesrecht dat geen ruimte liet voor avonturen van de 'socialen'.
De glorietijd van Domela Nieuwenhuis was omstreeks 1890 overigens voorbij. Weliswaar werd hij in 1888 nog gekozen tot lid van de Tweede Kamer maar veel uitrichten kon hij er niet. Zijn woorden bleven vruchteloos hangen tussen de wetgevende bezigheden van het parlement. Ook in het socialistische milieu zelf verloor hij op de duur aan gezag; de massale opkomst bij zijn begrafenis in 1919 was eerder een nostalgisch naspel dan de voorbode van een nieuwe tijd.
Toch was de betekenis van Domela Nieuwenhuis aanvankelijk groot geweest. Misschien wel voor het eerst begrepen de landarbeiders en de werkers in de opkomende industrie dat ze met massale acties verbetering konden brengen in de miserabele omstandigheden waaronder ze leefden. Domela Nieuwenhuis schudde hen wakker en wees hun de weg naar het licht zoals hij dat eerder, en in andere zin, als predikant had gedaan. Er waren echter anderen nodig om zijn radicale maar nogal vage geloof uit te werken tot een praktisch programma.
RADICALEN EN REVISIONISTEN
Binnen de socialistische beweging speelde zich een voortdurende strijd af tussen de radicalen die van geen enkel compromis met de 'burgerlijke' maatschappij wilden weten en de gematigden of 'revisionisten'. De laatsten wilden via het algemeen kiesrecht het parlement in om daar hun programma af te dwingen.
Mensen als de begaafde dichter Herman Gorter en de welbespraakte schrijfster Henriëtte Roland Holst waren aanvankelijk onmisbaar als agitatoren die de arbeiders moesten wakker schudden uit hun lethargie. Hun plaats werd geleidelijk overgenomen door politici als Pieter Jelles Troelstra en W.H. Vliegen.
Zij waren nodig om de koers van het socialisme te verleggen naar rustiger vaarwater, waar ruimte was voor tactisch manoeuvreren en waar tastbare resultaten konden worden behaald. Die strijd speelde zich af tegen de achtergrond van grote internationale debatten tussen revolutionaire socialisten en socialistische hervormers die langs parlementaire weg hun doel wilden bereiken. Voor hen allen was Karl Marx de grote voorganger en theoreticus die het socialisme een wetenschappelijke grondslag had gegeven. Maar ze verschilden aanzienlijk van mening over de vraag hoe zijn werk in de praktijk moest worden uitgelegd.
Een aantal van deze revisionisten, de 'twaalf apostelen' zoals ze in de wandeling werden genoemd, verliet in 1894 de Socialistenbond van Domela Nieuwenhuis om de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) te stichten. Onder hen, behalve Troelstra en Vliegen, ook mannen als J.H. Schaper en Henri Polak.
Troelstra maakte weldra de uitbreiding van het kiesrecht tot kernpunt van de partijpropaganda. De SDAP spon daar garen bij. Terwijl de Socialistenbond terrein verloor verschenen in 1897de eerste SDAP'ers in het parlement - na een verkiezingscampagne waarvoor de partij slechts f. 800 in kas had.
De voormannen compenseerden dat door overal in het land begeesterde spreekbeurten te houden; Troelstra alleen al hield er honderd.
De SDAP-fractie in de Tweede Kamer zou in de jaren daarop aanzienlijk in omvang toenemen, maar bleef om allerlei redenen toch in de oppositie. Bovendien zag de partij aanvankelijk meer in deelname aan het gemeentelijk bestuur. Daar, zo vonden de sociaal-democraten, was echt werk te doen voor de arbeiders en de minvermogende burgerij.
Massale demonstraties voor algemeen kiesrecht, in 1910 en daarna, maakten niettemin duidelijk dat ook de landelijke politiek niet meer om de SDAP heen kon. Dat algemeen kiesrecht (voor mannen) kwam er dan uiteindelijk ook, in 1917.
RADICALISME EN PRAKTIJK
Het socialistische radicalisme, dat met zijn afkeer van de bestaande maatschappij vooral een gevoelsuiting was geweest, maakte intussen omstreeks de eeuwwisseling plaats voor een op marxistische leest geschoeide kritiek op de 'revisionistische' lijn van Troelstra en de zijnen.
In 1907 richtten enkele radicalen het weekblad 'De Tribune' op. Daarin bezigden ook SDAP'ers als D.J. Wijnkoop en Henriëtte Roland Holst heftige taal - tot woede van Troelstra die zich persoonlijk aangevallen voelde.
In 1909 werd een deel van de 'Tribunisten' dan ook uit de partij gezet. Ze begonnen een nieuwe groepering die na de Russische revolutie (1917) de Communistische Partij Holland ging heten.
Andere radicale marxisten als J.W. Albarda en F.M. Wibaut bleven lid van de SDAP, maar lieten zich niet de mond snoeren. Samen met Henriëtte Roland Holst redigeerde Wibaut vanaf 1909 het 'Marxistisch Weekblad' waarin de meer radicale vleugel binnen de SDAP zich kon roeren. Voor de opstandige schrijfster was dat al spoedig niet voldoende; in 1910 trok ze haar consequenties en trad uit de partij. Wibaut bleef en werd een baanbrekend vernieuwer in de Amsterdamse gemeentepolitiek.
De socialistische agitatie joeg de burgerlijke machthebbers aanvankelijk de stuipen op het lijf. Maar de gepredikte revolutie maakte al spoedig plaats voor deelneming aan de parlementaire macht.
De SDAP, in 1894 opgericht door de 'twaalf apostelen' onder leiding van Troelstra, probeerde via het algemeen kiesrecht de arbeiders te laten deelnemen aan de macht. De radicalen verzetten zich tevergeefs tegen dit praktisch gerichte 'revisionisme'.
Onvergetelijke ogenblikken! Geheel het Park door strooide een rij meisjes hem bloemen voor de voeten, een jubelgeschal dat haast tot in de wijken der bourgeoisie kon worden gehoord vervulde de lucht, slechts afgewisseld door het snikken van vrouwen en de vloeken van verontwaardiging der mannen...'
Aldus het blad 'Recht voor Allen' op 7 september 1887, onder de ademloze kop 'Onbeschrijfelijk!!!'.
Het artikel beschreef desondanks de intocht in Amsterdam van de socialistische voorman Ferdinand Domela Nieuwenhuis nadat hij was vrijgelaten uit de gevangenis waarin hij wegens majesteitsschennis was opgesloten.
ORANJEFURIE CONTRA DE SOCIALEN
Tot veel meer dan een paar duizend abonnees heeft 'Recht voor Allen' het nooit gebracht, al zal het aantal lezers wel aanzienlijk groter zijn geweest. Het blad werd vooral op straat uitgevent en van hand tot hand doorgegeven.
Ook de beweging van Domela Nieuwenhuis was maar klein. Als men de omvang ervan vergelijkt met het tumult dat aan het einde van de jaren tachtig over de socialisten werd gemaakt, vraagt men zich af waarover de leidende kringen van die dagen - de bourgeoisie in het jargon van de socialisten - zich eigenlijk druk maakten. Was het de rijzige profetengestalte van de socialistenleider, met zijn witte haardos?
Veel waarschijnlijker is dat de gevestigde macht de bedreiging voelde die achter de heftige socialistische propaganda schuilging. Zou het inderdaad komen tot een echte massabeweging van arbeiders, dan zou dat de bijl zijn aan de wortels van de toenmalige maatschappij.
Vandaar de 'Oranjefurie' tegen het handjevol socialistische agitatoren; vandaar bijvoorbeeld ook het hardnekkig vasthouden aan een beperkt kiesrecht dat geen ruimte liet voor avonturen van de 'socialen'.
De glorietijd van Domela Nieuwenhuis was omstreeks 1890 overigens voorbij. Weliswaar werd hij in 1888 nog gekozen tot lid van de Tweede Kamer maar veel uitrichten kon hij er niet. Zijn woorden bleven vruchteloos hangen tussen de wetgevende bezigheden van het parlement. Ook in het socialistische milieu zelf verloor hij op de duur aan gezag; de massale opkomst bij zijn begrafenis in 1919 was eerder een nostalgisch naspel dan de voorbode van een nieuwe tijd.
Toch was de betekenis van Domela Nieuwenhuis aanvankelijk groot geweest. Misschien wel voor het eerst begrepen de landarbeiders en de werkers in de opkomende industrie dat ze met massale acties verbetering konden brengen in de miserabele omstandigheden waaronder ze leefden. Domela Nieuwenhuis schudde hen wakker en wees hun de weg naar het licht zoals hij dat eerder, en in andere zin, als predikant had gedaan. Er waren echter anderen nodig om zijn radicale maar nogal vage geloof uit te werken tot een praktisch programma.
RADICALEN EN REVISIONISTEN
Binnen de socialistische beweging speelde zich een voortdurende strijd af tussen de radicalen die van geen enkel compromis met de 'burgerlijke' maatschappij wilden weten en de gematigden of 'revisionisten'. De laatsten wilden via het algemeen kiesrecht het parlement in om daar hun programma af te dwingen.
Mensen als de begaafde dichter Herman Gorter en de welbespraakte schrijfster Henriëtte Roland Holst waren aanvankelijk onmisbaar als agitatoren die de arbeiders moesten wakker schudden uit hun lethargie. Hun plaats werd geleidelijk overgenomen door politici als Pieter Jelles Troelstra en W.H. Vliegen.
Zij waren nodig om de koers van het socialisme te verleggen naar rustiger vaarwater, waar ruimte was voor tactisch manoeuvreren en waar tastbare resultaten konden worden behaald. Die strijd speelde zich af tegen de achtergrond van grote internationale debatten tussen revolutionaire socialisten en socialistische hervormers die langs parlementaire weg hun doel wilden bereiken. Voor hen allen was Karl Marx de grote voorganger en theoreticus die het socialisme een wetenschappelijke grondslag had gegeven. Maar ze verschilden aanzienlijk van mening over de vraag hoe zijn werk in de praktijk moest worden uitgelegd.
Een aantal van deze revisionisten, de 'twaalf apostelen' zoals ze in de wandeling werden genoemd, verliet in 1894 de Socialistenbond van Domela Nieuwenhuis om de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) te stichten. Onder hen, behalve Troelstra en Vliegen, ook mannen als J.H. Schaper en Henri Polak.
Troelstra maakte weldra de uitbreiding van het kiesrecht tot kernpunt van de partijpropaganda. De SDAP spon daar garen bij. Terwijl de Socialistenbond terrein verloor verschenen in 1897de eerste SDAP'ers in het parlement - na een verkiezingscampagne waarvoor de partij slechts f. 800 in kas had.
De voormannen compenseerden dat door overal in het land begeesterde spreekbeurten te houden; Troelstra alleen al hield er honderd.
De SDAP-fractie in de Tweede Kamer zou in de jaren daarop aanzienlijk in omvang toenemen, maar bleef om allerlei redenen toch in de oppositie. Bovendien zag de partij aanvankelijk meer in deelname aan het gemeentelijk bestuur. Daar, zo vonden de sociaal-democraten, was echt werk te doen voor de arbeiders en de minvermogende burgerij.
Massale demonstraties voor algemeen kiesrecht, in 1910 en daarna, maakten niettemin duidelijk dat ook de landelijke politiek niet meer om de SDAP heen kon. Dat algemeen kiesrecht (voor mannen) kwam er dan uiteindelijk ook, in 1917.
RADICALISME EN PRAKTIJK
Het socialistische radicalisme, dat met zijn afkeer van de bestaande maatschappij vooral een gevoelsuiting was geweest, maakte intussen omstreeks de eeuwwisseling plaats voor een op marxistische leest geschoeide kritiek op de 'revisionistische' lijn van Troelstra en de zijnen.
In 1907 richtten enkele radicalen het weekblad 'De Tribune' op. Daarin bezigden ook SDAP'ers als D.J. Wijnkoop en Henriëtte Roland Holst heftige taal - tot woede van Troelstra die zich persoonlijk aangevallen voelde.
In 1909 werd een deel van de 'Tribunisten' dan ook uit de partij gezet. Ze begonnen een nieuwe groepering die na de Russische revolutie (1917) de Communistische Partij Holland ging heten.
Andere radicale marxisten als J.W. Albarda en F.M. Wibaut bleven lid van de SDAP, maar lieten zich niet de mond snoeren. Samen met Henriëtte Roland Holst redigeerde Wibaut vanaf 1909 het 'Marxistisch Weekblad' waarin de meer radicale vleugel binnen de SDAP zich kon roeren. Voor de opstandige schrijfster was dat al spoedig niet voldoende; in 1910 trok ze haar consequenties en trad uit de partij. Wibaut bleef en werd een baanbrekend vernieuwer in de Amsterdamse gemeentepolitiek.
Copyright van deze tekst behoort bij het ter ziele gegane
www.jenneken.nl, een URL dat inmiddels te koop staat.
Vanuit historisch belang en in het kader van Fair use
wordt de inhoud hier herplaatst.
Mochten de rechthebbenden daar bezwaar tegen maken,
geef een reactie en de tekst wordt uiteraard verwijderd.
www.jenneken.nl, een URL dat inmiddels te koop staat.
Vanuit historisch belang en in het kader van Fair use
wordt de inhoud hier herplaatst.
Mochten de rechthebbenden daar bezwaar tegen maken,
geef een reactie en de tekst wordt uiteraard verwijderd.
vrijdag 26 april 2019
ORANJEGEKTE 2019
De Oranjegekte barst vanavond en morgen weer los in
de Jordaan op de Elandsgracht ter hoogte van café De
Jordaan met zangers als Mick Harren, Barry van Vliet,
Davey Bindervoet, Liesbeth Vollebregt e.v.a. Zie de
poster voor het hele programma.
dinsdag 6 november 2018
KNUTSELMIDDAG JEUGD JORDAAN
Morgenmiddag organiseert Ons Genoegen
een knutselmiddag voor kinderen, waar
ze een leuke lampion voor Sint Maarten
vervaardigen. Want a.s. zondag is het
Sint Maarten en gaan kinderen de
deuren langs om te zingen en als
dank wat snoepgoed te krijgen.
Woensdag 7 november 13.00 u,
Elandsstraat 101 in de Jordaan.
zondag 4 november 2018
KOOR PUUR MOKUM IN THEATER PODIUM MOZAÏEK
In Theater Podium Mozaïek zondagmiddag 11 november
een concert van het koor Puur Mokum. Dit zangkoor
uit de Jordaan werd in 2002 opgericht en geniet
sindsdien landelijke bekendheid met uitsluitend
Amsterdams repertoire.
Kaarten à 5 euro p.p. zijn verkrijgbaar bij het
Oud-Hollandsch Snoepwinkeltje, 2e Egelantiers-
zaal open 14.15 uur, aanvang concert 14.30 uur.
woensdag 6 juni 2018
woensdag 8 maart 2017
SMARTLAPPENKOOR 25 JAAR
Het Smartlappenkoor uit de Jordaan viert
a.s. zaterdag zijn 25-jarig bestaan met
een jubileumconcert. Gastoptreden van
Felix Strategier en DJ Mad Ed.
Amsterdams Lyceum, Valeriusplein 15,
20 uur, toegang € 9,-, kaartverkoop
zaal en www.smartlappenkoor.nu
zaterdag 25 februari 2017
JORDAANTIP OP FACEBOOK
De Jordaankroniek op Facebook krijgt het voor elkaar om
dagelijks een
bericht te plaatsen met nieuws of
historische gebeurtenissen uit de Jordaan, een
aanrader voor de rechtgeaarde Jordanees.
donderdag 15 december 2016
PARELS VAN DE JORDAAN CD-REEKS
Platenmaatschappij Top Notch brengt binnenkort
de cd-reeks Parels van de Jordaan uit met
artiesten als Johnny Jordaan, Willy Alberti,
Johnny Meijer, Tante Leen, Zwarte Riek,
Manke Nelis, Duo de Munk, Alie Roelvink,
Tante Na e.a.
woensdag 24 augustus 2016
maandag 18 januari 2016
vrijdag 8 januari 2016
MEEZINGEN NOORDERMARKT DINSDAG
Dit seizoen worden door stichting Muzikaal Mokum in de
Jordaan weer acht meezingmiddagen in de Noorderkerk
georganiseerd. Het accordeonkwartet met André Vrolijk
begeleidt het publiek dus dat wordt een vrolijke boel.
Maandelijks dinsdagmiddag 14-16 uur: 12 januari
2016, 9 februari, 8 maart, 12 april, 10 mei en 14 juni,
toegang € 2,50, mail voor kaartverkoop:
info@stichtingmuzikaalmokum.nl
Jordaan weer acht meezingmiddagen in de Noorderkerk
georganiseerd. Het accordeonkwartet met André Vrolijk
begeleidt het publiek dus dat wordt een vrolijke boel.
Maandelijks dinsdagmiddag 14-16 uur: 12 januari
2016, 9 februari, 8 maart, 12 april, 10 mei en 14 juni,
toegang € 2,50, mail voor kaartverkoop:
info@stichtingmuzikaalmokum.nl
woensdag 18 november 2015
KOOR PUUR MOKUM ROZENTHEATER
In het Rozentheater in de Jordaan zondag 29 november
een concert van het koor Puur Mokum. Het zangkoor
werd in 2002 opgericht en geniet sindsdien landelijke
werd in 2002 opgericht en geniet sindsdien landelijke
bekendheid met uitsluitend Amsterdams repertoire.
Kaarten à 5 euro p.p. zijn verkrijgbaar bij het
Oud-Hollandsch Snoepwinkeltje, 2e Egelantiers-
dwarsstraat 2 of via www.puurmokum.nl.
Rozentheater, Rozengracht 117, zaal open om
13 uur, aanvang concert 14 uur.
Rozentheater, Rozengracht 117, zaal open om
13 uur, aanvang concert 14 uur.
zondag 15 november 2015
SINTERKLAASOPTOCHT JORDAAN
De Noorderspeeltuin organiseert vrijdag 27 november
om 18.30 uur een grote Sinterklaasoptocht in de
Jordaan met een drumband, majorettes, en kinderen
met lampion. Kinderkaartje à 10 euro p.p. voor
vrolijk kinderfeest met Sinterklaas na afloop van én
deelname aan optocht verkrijgbaar t/m zaterdag
21 november. Lees poster voor alle info.
woensdag 4 november 2015
MEEZINGEN IN DE JORDAAN
Dit seizoen worden door stichting Muzikaal Mokum in de
Jordaan weer acht meezingmiddagen in de Noorderkerk
georganiseerd. Het accordeonkwartet met André Vrolijk
begeleidt het publiek dus dat wordt een vrolijke boel.
Maandelijks dinsdagmiddag 14-16 uur: 10 november,
8 december, 12 januari 2016, 9 februari, 8 maart, 12
april, 10 mei en 14 juni, toegang € 2,50, mail voor
kaartverkoop: info@stichtingmuzikaalmokum.nl
Jordaan weer acht meezingmiddagen in de Noorderkerk
georganiseerd. Het accordeonkwartet met André Vrolijk
begeleidt het publiek dus dat wordt een vrolijke boel.
Maandelijks dinsdagmiddag 14-16 uur: 10 november,
8 december, 12 januari 2016, 9 februari, 8 maart, 12
april, 10 mei en 14 juni, toegang € 2,50, mail voor
kaartverkoop: info@stichtingmuzikaalmokum.nl
vrijdag 18 september 2015
GRATIS OPERA- EN OPERETTECONCERT
Operavereniging Thalia bestaat 100 jaar en zondag
27 september verzorgen vier van hun solisten een
optreden met bekende opera- en operettemuziek.
De middag wordt georganiseerd door Kunst &
Cultuur, begint - kom bijtijds - om 15.00 uur in het
Claverhuis, Elandsgracht 70, gratis toegang!
maandag 7 september 2015
DRAAIORGEL FESTIVAL ZATERDAG 12 SEPTEMBER
Amsterdam zonder draaiorgel is als de Jordaan zonder
Westertoren. Zaterdag 12 september vindt op en rond
de Dam het jaarlijkse Draaiorgel Festival plaats met
optredens van het Zwanenkoor en Harry Slinger.
Toegang gratis.
dinsdag 18 augustus 2015
JORDAAN FESTIVAL 2015
Het Jordaan Festival 2015 programmeert een driedaags
muziekfeest op de vernieuwde Appeltjesmarkt t.h.v.
Marnixstraat-Elandsgracht.
• Vrijdagavond 4 september de Bolle Jan Show e.v.a.
• Zaterdag 5 september o.a. Thomas en Dennis Alberti,
het originele Jordaanensemble, Rembrandt Duo e.v.a.
• Zondag 6 september de Grote Finale met o.a. Peter
Beense, Dries Roelvink, Mick Harren, Danny Froger,
Ronald Engel e.v.a.
zaterdag 2 mei 2015
4 MEI DODENHERDENKING NOORDERMARKT
Dodenherdenking 4 mei vindt in de Jordaan plaats om
20:00 uur op de Noordermarkt. Vooraf is er een Stille
Tocht vanaf het Marnixbad om 19:30 uur richting
20:00 uur op de Noordermarkt. Vooraf is er een Stille
Tocht vanaf het Marnixbad om 19:30 uur richting
Noordermarkt. Na afloop is er een Herdenkingsconcert:
van het Utrecht String Quartet met werk van Beethoven,
Barber, Ullman en Bosmans. Toegang gratis.
dinsdag 21 april 2015
KONINGSFEEST ELANDSGRACHT
Café de Jordaan organiseert op de Elandsgracht zondag
26 april van 19:00 tot 01:00 uur en maandag 27 april
van 12:00 tot 20:00 uur een openluchtconcert met o.a.
Barry van Vliet, Mick Harren, Dario, Wesly Bronkhorst,
John Spoel en Pierre van Dam. Toegang gratis, maak
er een gezellig feest van!
Abonneren op:
Posts (Atom)